Maktu ücretli çalışan ve raporlu olunan sürelerde uygulama nasıl olacaktır?

Maktu ücret iş sözleşmesinin tarafları arasında önceden belirlenmiş ve ay içinde çalışılan gün sayısına bakılmaksızın ödenmesi kararlaştırılmış olan ücrettir. İşçi için aylık maktu ücret belirlenmişse ayın kaç çektiğinin önemi yoktur. 28 de olsa 31 de olsa işçi 30 günlük ücret ödemesi yapılacaktır.

Günlük ücret ise işçiye bir gün karşılığı ödenen ücrettir. 

İş sözleşmelerinde ücretin maktu, günlük, saatlik olarak belirlenmesine bağlı olarak ücretlendirmelerde farklı hesaplamalar yapılabilmektedir. Saatlik ve günlük ücret sistemi işyerinde uygulanmaktaysa ayın kaç çektiğine bağlı olarak saatlik ücreti hesaplanıp çalıştığı saat üzerinden, günlük ücretli ise yine ayın kaç çektiğine bakılarak çalışan gün üzerinden işçi ücretini alacaktır.

4857 sayılı İş Kanununun 49. maddesinin 3. fıkrasında; “Hasta, izinli veya sair sebeplerle mazeretli olduğu hallerde dahi aylığı tam olarak ödenen aylık ücretli işçilere…”denilmek suretiyle kanun maddesi kısmen de olsa aylık ücreti tanımlamıştır. Bu maddeye göre ayın kaç çektiğinin ücret ödemesi için bir etkisi yoktur, her ay için sabit bir ücret ödenecektir.

4857 sayılı İş Kanununun 48. maddesinin 2. fıkrasında; “hastalık nedeni ile çalışılmayan günlerde Sosyal Sigortalar Kurumu tarafından ödenen geçici iş göremezlik ödeneği aylık ücretli işçilerin ücretlerinden mahsup edilir.” 

48. maddeye göre de aylık ücretli işçilerin raporlu olan günlerinin işveren tarafından ödenmesi ve işçinin işgöremezlik ödeneğini aldıktan sonra işverene vermesi gerekir. 

Ön bir bilgi verdikten sonra şimdi uygulamada yapılan farklılıklara değinelim!

İşletmeler işçilerle aylık ücretle iş sözleşmeleri yapıyorlar fakat işçinin istirahatli olduğu dönemlerde ya 2 günlük raporları hiç ödemiyorlar, yada iki günü ödeyip geri kalan rapor günlerini ödemiyorlar. Aylık ücretle çalışanlarda "5 günlük bir raporda ilk 2 günü ödeyeyim kalan günleri zaten işçi sgk dan ödeneğini alıyor" 3 günü ödemeyeyim uygulaması da doğru değildir. Zira 3 günlük ödemeyi işçi SGK dan alırken ayakta tedavi de 2/3 oranında ödemesini almaktadır. Tabi SGK bu ödemeyi yaparken işçinin brüt ücreti üzerinden ödeme yaptığı için işçinin rapor ödeneği bir nebze olsun daha fazla olmuş oluyor ama yine de eksik bakiyesi kalıyor.

Yanlış uygulamaya ceza gelir mi?

Aylık ücretli çalışanların ücret bordroları yukarıda belirttiğim hususlar çerçevesinde yanlış uygulanması halinde kurum tarafından ek bildirgeler istenebilecektir. Bu ek bildirgeler ise yanlış bordro yapılan personel başına asgari ücretin 1/8 i oranında olacaktır.

Ayrıca Belgenin mahkeme kararı, Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurlarınca yapılan tespitler veya diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarınca yapılan soruşturma, denetim ve incelemeler neticesinde ya da bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden hizmetleri veya kazançları kuruma bildirilmediği veya eksik bildirildiği anlaşılan sigortalılarla ilgili olması halinde, belgenin asıl veya ek nitelikte olup olmadığına, işverence düzenlenip düzenlenmediğine bakılmaksızın, aylık asgari ücretin iki katı tutarında idari para cezası uygulanabilecektir.

Ne yapmak gerekir?

İşletmelerin öncelikle işçilerine aylık ücret mi yoksa günlük ücret mi vereceğini belirlemesi ve bu kapsamda iş sözleşmelerini düzenlemeleri gerekmektedir. Aylık ücretli ise işçinin eksik çalışması halinde aylığını tam vermesi gerektiğini, istirahat gibi durumlarda işçinin aldığı rapor ödeneğini mahsup etmesi gerekir ki bu uygulamada takibi gerektirecektir. Burada sadece ilk 2 günün değil sonrasında raporlu günleri varsa bu günlerinde tamamlanarak verilmesi gerektiğidir.

Günlük ücretli çalışanlarda ise böyle bir uygulama yoktur. Ayın kaç çektiğine göre çalışılan gün üzerinden bordro düzenlemesi yapılacaktır.

Aylık ücretli çalışan işçiler istirahatli olduğu dönemde hem aylıklarını tam alıp hem de işgöremezlik ödeneğini alacaktır. Aldığı ödeneği işverene iade etmek istemeyen işçilerde olacaktır. Bu işçilere İşveren Yargıtayın kararını gösterebilir.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 2007/21681 E, 2008/24150 K. sayılı kararında; “4857 sayılı İş Yasası'nın 48/2, işyerinin bu konudaki yönetmeliğinin 2/A maddesine göre mahkemece yapılacak iş; öncelikle davacının SSK'dan aldığı geçici iş göremezlik ödeneğini işverene ödeyip ödemediğini belirlemekten ibarettir. Davacı SSK'dan aldığı bu ödeneği işverene ödemiş ise şimdiki gibi ücret alacağının tamamına hükmedilecek; ancak davacı anılan ödeneği işverene geri ödememiş ise sadece alması gereken ücret ile SSK'dan aldığı ödeneğin farkına karar verilmesi gerekecektir” şeklinde karar vermiştir.

Yani, İşçiye ücreti tam olarak ödenmişse, aldığı işgöremezlik ödeneğini işverene verecek, ücreti tam olarak ödenmediyse eksik aldığı tutarı işverenin işçiye ödemesi gerekecektir.

Kanun maddesi ve Yargıtay kararları çerçevesinde süreci yorumlayarak bilgi vermeye çalıştım. İşverenlerin ilerleyen zamanlarda cezai müeyyedilerle karşılaşmaması adına bordrolama sürecinin ne kadar önemli olduğunu aktardım. İşverenlerin yada uygulayıcıların Aylık ücret, günlük ücret, saatlik ücret kavramlarını iyi kavramaları gerektiğini, bir yanlış uygulama var ise geçmişten böyle geldi diye böyle devam etmemesi gerektiğini belirttim.